Amerika’da Boşanma Kanunları

Amerika’da Boşanma

Türk Mahkemelerinin önüne gelen uyuşmazlıklarda uygulanacak hukuku belirlemek için öncelikle uyuşmazlık konusu olayda yabancı unsur olup olmadığına bakılır.  Örneğin; taraflardan birinin yabancı uyruklu olması halinde yabancı unsurun var olduğu kabul edilir. Yabancı unsurun tespiti halinde uyuşmazlığın hangi ülke hukukuna göre çözüleceğinin ve yetkili mahkemenin tespiti için MÖHUK’a bakılır.

5718 sayılı kanunun 14. Maddesine göre;

(1) Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.

(2) Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında birinci fıkra hükmü uygulanır. Bu hüküm ayrılık ve evlenmenin butlanı hâlinde de geçerlidir.

(3) Boşanmada velâyet ve velâyete ilişkin sorunlar da birinci fıkra hükmüne tâbidir.

(4) Geçici tedbir taleplerine Türk hukuku uygulanır.

Eğer taraflardan ikisi de Amerika Birleşik Devleti vatandaşı veya biri Amerika Birleşik Devleti vatandaşı biri Türk vatandaşı ama müşterek mutad mesken Amerika Birleşik Devleti ise Amerikan Hukuku uygulanır. Amerika Birleşik Devleti’nde boşanma hukuku eyaletten eyalete değişiklik göstermektedir.

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE (ABD) (FLORİDA EYALETİ) BOŞANMA KURALLARI

Bilindiği üzere Amerika (USA) bir çok eyaletten oluşan büyük bir ülkedir. Bu eyaletlerin her birinin kendine özgü kuralları bulunmaktadır, bu kanunlar birbirinden farklı olabilir. Çalışmamızda Florida Eyaleti‘nin boşanma kanunları incelenmiştir:

YETKİ:

Florida mahkemelerinin davayı kabul etmesi için yetkili olması gerekir. Yetkili olması için;

1.Taraflardan birinin son 6 aydır Florida’da ikamet etmesi gereklidir.

USUL:

Dava, taraflardan birinin dilekçe vermesiyle açılır.Bu dilekçeye cevap verme süresi 20 gündür. Ancak lexfori ilkesine göre Türk Mahkemeleri davada kendi usul hukukunu uygular.

BOŞANMA SEBEPLERİ:

Florida’da boşanma, evliliğin dağılması olarak isimlendirilir.  Bu eyalette dava açılmışsa Florida hukukunda ki boşanma sebeplerine dayanmak gerekir. Mahkeme tarafların üzerinde uzlaştığı veya mahkemede kanıtlanan olayları dikkate alır. Bunlar;

1. Evlilik birliğinin kurtarılmayacak şekilde bozulması

2.Taraflardan birinin zihinsel engelli olması ve bu engelin 3 yıl boyunca devam etmesi 

SİMPLİFİED DİSSOLUTİON (BASİTLEŞTİRİLMİŞ ÇÖZÜNME- ANLAŞMALI BOŞANMA)

Aşağıda ki tüm şartlar yerine getirildiğinde basitleştirilmiş çözünme prosedürü uygulanır.

• Her iki eş de boşanmak istiyorsa
• Küçük veya bağımlı çocuk yok ise veya eş hamile değilse
• Eşler mülkiyet ve borçların bölünmesi konusunda anlaşırlarsa
• Eşlerin nafaka veya herhangi bir maddi talepleri yoksa
• Eşler temyiz etmeyecekleri konusunda anlaşırlarsa
• Her iki eşte prosedürü imzalamayı ve duruşmaya gelmeyi kabul etmişse

Bu prosedür hazırlandıktan sonra eşler mahkeme için uygun gün ve saat alırlar. Mahkemeye ikisi de katılır ve hakim prosedürü imzaladıktan sonra boşanma gerçekleşir.

MEDENİ UZLAŞMA ANLAŞMASI

Diğer konularda anlaşılmış ancak bağımlı ve küçük çocuklar konusunda eşler anlaşmaya varamamışsa bu anlaşma tavsiye edilir. Çocuklarla ilgili kararı hakim verecektir.

SOYAD

Evliliğin dağılmasından sonra kızlık soyadını kullanmak için mahkemeden talepte bulunabilir. Hakim de isteği yerine getirecektir.

NAFAKA

Nafakanın hesaplanması için belli bir hesap sistemi yoktur. Nafaka türleri ve miktarı bireysel durumlara göre belirlenir.Nafaka belirlenirken mahkemenin takip etmesi gereken kurallar vardır. Nafakanın belirlenmesinde tüzükte yazan ölçüler vardır ama bunlar sınırlı olarak sayılmamıştır.Mahkeme başka ölçütleride göz önünde bulundurabilir. Bu ölçütler şöyle sayılmıştır;

• Evliliğin süresi
• Yaş ve her iki tarafın fiziksel ve duygusal durumu
• Evlilikteki mali kaynaklar
• Tarafların öğrenim durumu
• Evliliğe tarafların katkısı sadece mali katkı değil ev işleri, çocukların bakımı da dahil
• Tarafların gelirleri 

NAFAKA TÜRLERİ:

1.Kalıcı periyodik nafaka

Bu nafakanın belirlenmesinde etkin ölçütler evlilik süresi ve gelirdir. Bu nafaka türü nafaka alan tarafın başkasıyla evlenmesi veya taraflardan birinin ölümü ile sona erer. Değiştirilmesi ve kaldırılması mümkündür.

7 yıldan az evliliklerde eş, diğer eşin istihdamına engel olmamışsa ve sağlık durumu çalışmasına engel olmuyorsa bu nafakanın verilmesi söz konusu değildir.

15 yıldan fazla evliliklerde eşlerden biri çalışıyor diğeri çalışmıyorsa kalıcı nafaka verilmesi mümkündür.

7 ile 15 yıl arası evliliklerde her somut olaya göre hâkimin takdir yetkisi vardır.

2.Götürü Nafaka

Diğer eşin periyodik ödeme yapması mümkün değilse ya da pratik olmuyorsa götürü nafaka verilir.

3.Rehabilitasyon Nafakası

Belirlenmiş bir süre boyunca ödenen bu nafaka eş evlenmesi, çocukların bakımı dolayısıyla eğitimini veya istihdamını sağlayamamışsa boşandıktan sonra tamamlaması için verilir.

Bu nafakayla beraber kalıcı veya götürü nafaka bağlanabilir.

Kısa süreli evliliklerde de verilmesi için çocuk bakımı için eğitimini tamamlayamamış veya iş gücünden geri kalmış olması gereklidir.

4.Geçiş Nafakası

Boşanmadan sonra eşlerden biri ikamet değiştirecek veya yeni bir iş bulacaksa bu süre zarfında verilen nafakadır.

Kısa süreli evliliklerde gelirde eşitsizlik varsa geçiş nafakası verilir. Kısa süreli evliliklerde kalıcı nafaka bağlanmadığı için bu nafaka türü verilir.

5.Geçici Nafaka

Boşanma sürecinde verilen nafakadır.

MAL VARLIĞI VE BORÇLARIN DAĞITILMASI

Sahip oldukları mallar ve borçlar iki tarafa paylaştırılır. Eşlerin anlaşması mümkün değilse hakim paylaştırmaya adil ve hakkaniyete uygun şekilde karar verecektir. Adil olarak paylaşılması eşit olarak paylaşma demek değildir. Hakim, haklı sebeplerle eşit olmayan şekilde bölünme yapabilir. Bu paylaşımı etkileyen faktörler;

• Eşlerin evliliğe katkısı( çocuğa bakım dahil olmak üzere)
• Eşlerin ekonomik durumu
• Evliliğin süresi
• Eşlerin kariyer veya eğitimde kesintileri
• Verilen nafaka miktarı
• Eşin, diğer eşin kişisel mallarının değer artışına katkısı
• Çocuklar için birincil konutun varlığı
• Eşin kasten son 2 yıl içinde malları tasfiye etmesi
• Kocanın çalışıp kadının çocukların bakımı için evde kalması(örneğin koca çalışıp kadın çocukların bakımı için çalışmadıysa mal paylaşımında daha büyük bir pay alabilir.15 yıllık evliliklerde eğer kadın evin ve çocukların bakımı için çalışmadıysa payı daha büyük olur.)

Kişisel mal ve edinilmiş mal ayrımı Florida hukukunda da vardır. Medeni özellik olanlar ve ayrı özellik olanlar olarak sınıflandırılmıştır.

Medeni özellik olan mallar( edinilmiş mallar);

• Mülkiyet tek bir eşte olsa dahi evlilik birliği içinde edinilen mallar
• Her iki eşin çabalarının sonucu olarak yada evlilik fonlarıyla edinilen mallar
• Eşler arasında hediyeler
• Emeklilik faydaları

Ayrı özellik olan mallar (kişisel mallar);

• Evlilik öncesi kazanılan mülkiyet
• Her hangi bir tedavi süresince kazanılan edinimler
• kişilerden bireysel hediyeler ve bağışlar
• Kişisel malların gelirleri
• Sahtecilik veya yetkisiz imzayla yapılan işlerin sorumluluğu o eşe aittir.

Mahkemeye başvurarak boşanmadan önce de mal varlığı ve borçların dağıtımı istenebilir buna kısmi paylaşım denir. Kısmi paylaşım için eşin başvuru sırasında nedenlerini ve gerekçelerini belirtmesi gerekir. Hakim önce mal paylaşımı yapar sonra nafaka belirlenir.

VELAYET

Boşanma davasında eşler çocuğun velayeti için hakim önüne geldikleri zaman hakim çocuğun yüksek yararını esas alır. Çocuğu da dinleyerek karar verir. Hakimler her durumu ayrı ayrı değerlendirirler genel bir kural yoktur. Ama ebeveynlerin çocuğun hayatında ve kararlarında beraber yer almasına yönelik karar verir örneğin çocuğun refahı, sağlığı, eğitimi ve dini konularında ebeveynler sorumluluğu paylaşır.. Mahkeme çocuğun birincil ikamet adresi için tek bir ebeveynin evini gösterse de diğer ebeveynin çok sık görüşmesi yönünde kararlar verir. Mahkeme sadece çocuğun fiziksel, cinsel istismarı ve belgelenmiş aile içi şiddet öyküsü varsa diğer ebeveyn ile görüşmenin çocuğun yararına olmadığına karar verip görüşmesini sınırlandırır.

*Bu çalışma Stj.Av.Müge UYGUN tarafından hazırlanmıştır.