Ceza Muhakemesinde Yargılama Giderlerini Kim Öder ?
Mahkemenin masrafları ile muhakeme masrafını birbirine karıştırmamak gerekir.
Mahkemenin masrafını, mahkûm olması halinde, sanığın ödeyebilmesinin olanağı yoktur. Çünkü örneğin, mahkeme binasının yapımından tutun, hâkimlerin ve savcılar ile diğer personelin maaşlarına kadar, harcanan tüm paralar mahkeme masrafı olarak nitelenebilir. Ki bu masrafları zaten mahkum olandan almak hayatın olağan akışına da aykırıdır.
Buna karşılık, muhakeme masrafı, muhakeme sırasında yapılan işlemlerin masrafıdır. Tanıklara, bilirkişilere, postaya ödenen paralar, yol giderleri, avukat ücretleri, zorunlu müdafi ya da vekile ödenen ücret muhakeme masraflarındandır.
Muhakeme masrafları konusunda kural, haksız çıkanın bunları ödemesidir. Muhakeme masraflarına, soruşturma evresinde yapılan masraflar da girer. Soruşturma evresinde yazılan müzekkereler, yeri geldiğinde yapılan diğer masraflar bunlara dâhildir.
Nitekim CMK m. 324’e göre, harçlar ve tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri ile soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla Devlet Hazinesinden yapılan her türlü harcamalar ve taraflarca yapılan ödemeler yargılama giderleridir (CMK m. 324/1). Demek oluyor ki, infaz masrafları, muhakeme masrafı değildir.
Türkçe bilmeyen ya da engelli olan şüpheli, sanık, mağdur veya tanık için görevlendirilen tercümanın giderleri, yargılama gideri olarak sayılmaz ve bu giderler Devlet Hazinesi tarafından karşılanır (CMK m. 324/5). Yargıtay, AİHS m. 6/3’te yer alan ‘’sanığın duruşmada kullanılan dili anlamadığı veya konuşamadığı takdirde bir tercüman yardımından parasız yararlanmak hakkına sahip olduğu’’ hükmü karşısında, tercüman ücretinin mahkumiyet halinde dahi sanığa yükletilemeyeceğine karar vermiştir.
Yine bu konudaki Ceza Yargılama Mevzuatımıza bakmak gerekirse:
SANIĞIN YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Madde 325 – (1) Cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilmesi hâlinde, bütün yargılama giderleri sanığa yüklenir.
(2) (Değişik fıkra: 06/12/2006 – 5560 S.K.27.md) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hallerinde de birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Yargılamanın değişik evrelerinde yapılan araştırma veya işlemler nedeniyle giderler meydana gelmiş olup da, sonuç sanık lehine ortaya çıkmış ise, bu giderlerin sanığa yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında mahkeme, bunların kısmen veya tamamen Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verir.
(4) Hüküm kesinleşmeden sanık ölürse, mirasçılar giderleri ödemekle yükümlü tutulmazlar.
BAĞLANTILI DAVALARDA GİDERLER
Madde 326 – (1) Birden çok suçtan dolayı aleyhinde kovuşturma yapılmış olan kimse, bunların bir kısmından mahkûm olmuş ise, beraat ettiği suçların duruşmasının gerektirdiği giderleri ödemekle yükümlü değildir.
(2) İştirak halinde işlenmiş bir suç nedeniyle mahkûm edilmiş olanlara, sebebiyet verdikleri yargılama giderleri ayrı ayrı yükletilir.
BERAAT VEYA CEZA VERİLMESİNE YER OLMADIĞI KARARI VERİLMESİ HÂLİNDE GİDER
Madde 327 – (1) Hakkında beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişi, sadece kendi kusurundan ileri gelen giderleri ödemeye mahkûm edilir.
(2) Bu kişinin önceden ödemek zorunda kaldığı giderler, Devlet Hazinesince üstlenilir.
KARŞILIKLI HAKARET HÂLLERİNDE GİDER
Madde 328 – (1) Karşılıklı hakaret hâllerinde taraflardan biri veya her ikisi hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararının verilmesi; bunlardan birinin veya her ikisinin giderleri karşılamaya mahkûm edilmelerine engel olmaz.
SUÇ UYDURMA VE İFTİRA GİBİ HÂLLERDE GİDER
Madde 329 – (1) Suç uydurup iftirada bulunduğu sabit olan kimse, bu nedenle yapılmış giderleri ödemeye mahkûm edilir.
KANUN YOLLARINA BAŞVURU SONUCUNDA GİDER
Madde 330 – (1) Kanun yollarından birine başvuran taraf, bu başvurusunu geri almasından veya başvurunun reddolunmasından ileri gelen giderleri öder. Kanun yollarına başvuran Cumhuriyet savcısı ise, sanığın ödemek zorunda bulunduğu giderler Devlet Hazinesine yükletilir.
(2) Kanun yoluna başvuranın istemi kısmen kabul olunmuş ise, mahkeme uygun gördüğü şekilde giderleri bölüştürür.
(3) Kesinleşmiş bir hüküm ile sonuçlanan bir duruşma hakkındaki yargılamanın yenilenmesi isteminden ileri gelen giderler hakkında da aynı hüküm geçerlidir.
(4) Eski hâle getirme isteminden doğan giderler, hasım tarafının esassız karşı koymasından meydana gelmiş değilse, bu istemi ileri sürene yükletilir.
