Çocukların Ceza Ehliyeti
Türk ceza kanununun 31. Maddesinde yaş küçüklüğü adı altında ceza ehliyeti bir takım sınırlamalarla düzenlenmiştir. Bu madde de çocukları 3 gruba ayırarak ceza ehliyeti değerlendirilmesi yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu gruplar: 0-12 yaş, 12-15 yaş ve 15-18 yaş olarak belirlenmiştir. Sağır ve dilsizler için ise yaş aralığı biraz daha artırılıp 0-15 yaş,15-18 yaş ve 18-21 yaş olarak ayrım yapılmıştır. Şimdi bu grupları tek tek inceleyelim.
Birinci grup 0-12 yaş aralığındaki çocuklar,
Bu yaş grubundaki çocukların ceza ehliyetlerinin olmadığı kabul edilir. Bu çocuklar işlediği suçlardan dolayı ceza alamaz. Ancak bu çocukların işlediği suçlardan dolayı haklarında çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir. Sağır ve dilsizler için ise aynı şeyler geçerli olmakla beraber yaş aralığı olarak 0-15 yaş aralığında olanlar için bu statü geçerliliğini korur.
İkinci grup 12-15 yaş aralığındaki çocuklar,
On iki yaşını doldurup 15 yaşından küçük olanlar bir suç işlediğinde burada artık çocuğun ceza ehliyetinin olup olmadığının araştırılması gerekir. Yani burada çocuğun işlediği suçu sadece anlaması ve onun suç olduğunu bilmesi yetmez. Ayrıca işlediği fiilin bir cezai yaptırımının olduğunu ve sonuçlarının da bilincinde olması gerekir. Yine işlediği fiille ilgili hareketlerini de yönlendirebilmesi gerekir. Örneğin bir arkadaş grubu beraber dolaşırken birden bir pencere görüp oraya taş atmaya başlarlar. 2-3 arkadaş taş attıktan sonra dördüncü arkadaşta taşı eline alır ve atar. Burada arkadaş grubundan gelen bir baskı söz konusudur ve çocuk hareketlerini yönlendirebilir konumda değildir. Bu yüzden burada ceza ehliyeti araştırması yapılırken buna da dikkat edilmesi gerekmektedir. Yapılan inceleme sonucunda eğer çocuk olayın niteliklerini anlayamıyor veya yönlendiremiyorsa çocuğun ceza ehliyeti yoktur. Sadece ilk gruptaki çocuklar gibi ona da güvenlik tedbirine hükmedilebilir. Eğer çocuk işlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılayabiliyor ve yönlendirebiliyorsa işlediği fiile göre cezası indirilerek verilir. Yine burada da sağır ve dilsizler için bir kolaylık sağlanmıştır. 15-18 yaş aralığındaki sağır ve dilsizler için bu grup için anlatılanlar uygulanır.
Üçüncü grup 15-18 yaş aralığındaki çocuklar,
On beş yaşını doldurmuş olmakla beraber 18 yaşını bitirmemiş olan çocuklar bu gruba dahildir. Kural olarak bu gruptaki çocukların ceza ehliyetleri vardır. Yani bu gruptaki çocuklar için ayrı bir ceza ehliyeti araştırmasına gidilmez. Kanun bu gruptaki çocuklar için ceza indirimi öngörmüştür.18-21 sağır ve dilsizler içinde bu gruptaki çocuklar gibi işlem görür.
Konuyla ilgili kanun madde metni:
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
Yaş Küçüklüğü
Madde 31 – (1) Fiili işlediği sırada on iki yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
(2) (Değişik fıkra: 29/06/2005-5377 S.K./5.mad) Fiili işlediği sırada on iki yaşını doldurmuş olup da on beş yaşını doldurmamış olanların işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamaması veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olması hâlinde ceza sorumluluğu yoktur. Ancak bu kişiler hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. İşlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin varlığı hâlinde, bu kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on iki yıldan on beş yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde dokuz yıldan on bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların yarısı indirilir ve bu hâlde her fiil için verilecek hapis cezası yedi yıldan fazla olamaz.
(3) (Değişik fıkra: 29/06/2005-5377 S.K./5.mad) Fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmuş olup da on sekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on sekiz yıldan yirmi dört yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların üçte biri indirilir ve bu hâlde her fiil için verilecek hapis cezası on iki yıldan fazla olamaz.
