Boşanma, üzerinde hemen herkesin bir fikri olduğu, Aile Hukuku’nun en çok tartışılan kurumudur. Hukukçular arasında da öteden beri “caiz olan hukuki yollar içinde en sevimsizi” olarak görülmüştür. Evlilik birliği her zaman sakin, durgun ve huzur verici olmayabilir; bazen de acılar ve büyük mutsuzluklar yaşatır. İşte boşanma, bu mutsuzlukları sona erdirme yollarından biridir.
Tüm Boşanmaların %9’u Ankara’da
2012 yılında Türkiye’de 123.325 çift boşanmış. Bu boşanma davalarının 11.083 adedi yani yaklaşık %9’u Ankara’da görülmüş ve karara bağlanmış. Medeni Kanun’a göre boşanma davaları, eşlerden herhangi birinin yerleşim yerinde ve eşlerin son olarak 6 ay boyunca oturduğu yerde açılabiliyor. Örneğin Ankara’da yaşarken, eşyalarını toplayıp Çorum’da oturan babasının yanına sığınan kadının isterse Ankara’da isterse Çorum’da boşanma davası açma hakkı var.
İlk Beş Yıla Dikkat
Atalarımızın “zararın neresinden dönülse kârdır” şeklindeki sözü, belki ticarette değil ama evlilikte kulağa küpe yapılmış anlaşılan: 11.083 çiftten 4298’i yani yaklaşık %38’i evlilikte daha ilk beş yılını doldurmadan mahkemeye başvurmuşlar. Bunlardan 352’si evliliğin yürümeyeceğini daha da hızlı anlamış, henüz birinci yılı doldurmadan boşanmaya karar vermişler.
Ankaralıların ikinci favori boşanma dönemi ise evliliğinin 16. Yılında başlıyor: Bu gruptakiler, geçen yıl Ankara’da boşananların yaklaşık %26,5’ini oluşturuyor.
Eşler İçin En Kritik Yaş 30-34 Arası
2012 yılında boşanan erkeklerden 18.670’i 25-29 yaş aralığında iken 27.434’ü 30-34 yaş aralığında yer alıyor. 35 yaşından itibaren erkeğin boşanma ihtimali gittikçe azalıyor.
Kadınlarda ise boşanma ihtimali 25-29 yaş aralığı ile 30-34 yaş aralığında hemen hemen aynı. Boşanan 123.325 kadından yaklaşık 25’er bini 25-29 ve 30-34 yaş aralığında bulunuyor. Bu yaşlardan itibaren kadınlarda da boşanma oranı azalıyor.
Boşanmanın %99,37’sinin nedeni Geçimsizlik (!)
Medeni Kanun’a göre, boşanma davası örneğin 161. maddeye göre zina, 164. Maddeye göre terk veya 166. Maddeye göre “şiddetli geçimsizlik” evlilik birliğinin temelinden çökmesi) sebepleriyle açılabiliyor.
Ancak verileri incelediğimizde bunun sadece teoride kaldığını görüyoruz: Geçen yıl gerçekleşen 11.083 boşanma dosyasından sadece 2 tanesinde zina, 1 tanesinde eşin hayatına kast, 12 tanesinde terk ve sadece 1 tanesinde akıl hastalığı boşanma sebebi olarak belirtilmiş, 50 dosyanın ise sebebi kayıtlara geçmemiş.
Geriye kalan 11.014 adedinde ise boşanma sebebi benim “torba madde” olarak adlandırdığım 166. Maddede düzenlenen “şiddetli geçimsizlik” olarak anlatılmış hâkime. Buna göre geçimsizliğin oranı %99,37 olarak hesaplanıyor. TÜİK’in verilerine göre eşini aldatmayan, dövmeyen, terk etmeyen, yüz kızartıcı suç işlese de eşi tarafından affedilen bir toplumda yaşıyoruz, ne mutlu bize. Tek kusurumuz ise bir aradayken geçinememek.
Boşanan Kadınların %2’si okuma-yazma bilmiyor
İstatistiklere göre geçen yıl Türkiye’de boşanan 123.325 kadından 2253’ü, erkeklerden ise 776’sı okuma-yazma bilmiyor. Okuma-yazma bilenlerden de 4.222 kadın ile 2.040 erkek ise bir okul diplomasına sahip değilmiş. Boşanan kadınların 32.509’u Lise, 16.850’si Yüksek Öğrenim mezunu; erkeklerin 34.095’i Lise mezunu iken 19.220’si Yüksek Öğretim diplomasına sahipmiş.
Eşlerin Eğitim Düzeyinde İlginç İstatistik
Bu verileri incelerken karşılaştığım en ilginç veri ise şu oldu. Tüm ülkede boşanma davası açanlar içinde hiç okuma-yazma bilmeyen 776 erkeğin 18’i yüksek öğrenim diplomasına sahip bir kadınla evlenmiş. Okuma-yazma bilmeyen kadınlardan yüksek öğrenim diplomasına sahip bir erkekle evlilik yapanların sayısı ise 25.
Davaların sadece %22’si Bir Yıldan Uzun Sürüyor
Ankara’da açılmış 11.083 davanın 6.069’’u 4 aydan daha kısa sürmüş. Bir yıldan daha uzun süren dosya sayısı ise toplam 2.453, bunlardan da sadece 318 tanesi 3 yıldan daha uzun sürmüş.
Ankaralılar En Çok Haziran Ayında Evleniyorlar
Geçen yıl Türkiye’de tam 603.751 çift evlenmiş. Bunlardan 36.191’i Ankara’mızda gerçekleşmiş. Ankaralıların yaklaşık %15’i Haziran ayında evlenmeyi tercih ederken, 4.925 çift (yaklaşık %13) bahar ve yaz aylarını bekleyemeden Aralık-Ocak-Şubat aylarında dünya evine girmişler. Ankaralıların Haziran’dan sonra ikinci favori ayı ise Eylül olmuş.
TÜİK, daha detaylı veriler hazırlamalı
Veriler incelendiğinde özellikle çocuklara ilişkin bilgi eksikliği göze çarpıyor. Boşanan ya da yeniden evlenenlerin kaç çocuklu olduğuna, çocukların yaşlarına, cinsiyetlerine, velayetin kime bırakıldığına, yine reddedilen boşanma dosyaları dair kapsamlı bilgiler TÜİK‘in elinde yok. Boşanmaların nedeni geçimsizlik gibi görünse de sayısal olarak patlama yaşayan “koruma-evden uzaklaştırma kararları” TÜİK’i yanlışlıyor. Boşanma kararını veren mahkemenin istenen tüm bu bilgileri işleyeceği bir formu doldurması ile çözüm rahatlıkla sağlanabilir.
* Hürriyet Ankara, 2.5.2013 tarihli yazımdan
