Nafakanın Ödenmemesi Halinde Ceza Verilmesinin Şartları

5358 sayılı Kanun’la değişik 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenen ve şikâyete tabi bulunan nafaka hükmüne uymamak suçunun oluşabilmesi için,

• nafaka ödenmesinin kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanması,
• aylık nafakanın tahsili için icra takibine başlanılmış ve icra emrinin borçlu-sanığa tebliğ edilmiş olması,
• borçlunun ilamda yazılı ödeme koşullarına uymaması,
• aylık nafakaya hükmedilmesi halinde icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlemiş en az bir aylık cari nafaka borcunun bulunması,
• borçlu-sanık tarafından nafakanın kaldırılması veya azaltılması hususunda açılmış bir davanın bulunmaması,
• dava açılmış ise sonuçlanmış olması ve
• şikayet hakkının suçun işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve her halde işlenmesinden itibaren 1 yıl içinde kullanılması gerekir.

İlama dayalı takipte borcun ödendiği iddiası, İİK’nun 33. maddesinde belirtilen belgeler ile ispat edilmelidir. Örneğin  nafaka borçlusu, itfa itirazına dayanak olarak nafaka ödemelerine ilişkin olduğuna dair açıklama içermeyen banka dekontlarını, posta havale fişlerini delil olarak sunmuştur. Borçlunun itfa itirazının kabul edilebilmesi için ödeme belgelerinde takibe konu alacak (somut olayda nafaka alacağı) için yapıldığına dair açık atıf bulunması zorunludur. Nafaka borçları yönünden yapılan ödemelerin, aylık nafaka miktarına, bu miktara yakın ve düzenli olarak yapılması durumunda, ödeme belgelerinde nafaka borcuna ilişkin olduğuna dair atıf olmasa dahi, bu ödemelerin nafaka borcundan mahsubunun hakkaniyet kurallarına uygun düşeceği kabul edilmekte ise de borçlu tarafından sunulan ve alacaklı adına gönderilen ödeme belgelerinin birbirini takip eden düzenli ödemeler olması gerekir. (4) 

Örneğin takip talebinde cari nafaka alacağı talep edilmeyip adi alacak niteliğindeki geçmiş dönem nafaka borçlarının tahsilinin talep edildiği, işleyecek aylık nafaka talebinin bulunmadığı durumda nafaka ödememe nedeniyle ceza verilmesi doğru olmaz. Sanığın beraatine karar verilmesi gerekir (1)

Bir başka örnek dosyada 2019 yılı Ocak, Şubat, Mart ve Nisan ayları nafaka borcunun ödenmediği için 10/05/2019 tarihinde şikâyet dilekçesi verildiği anlaşıldığından, şikayet dilekçesi tarihi itibari ile 2019 yılı Şubat, Mart ve Nisan aylarına ilişkin nafaka borcunun muaccel hale geldiği ve bu aylara ilişkin daha önce verilmiş bir tazyik hapsi cezası da bulunmadığı cihetle, cari nafaka borcunu ödemeyen sanığın hapsen tazyikine karar verilmesi gerektiğine karar verilmiştir.(2)

Nafakanın kaldırılması veya azaltılması konusunda açılmış bir davanın bulunduğunun mahkemeye bildirilmesi halinde ise, mahkemeye ileri sürülen sebepler ve deliller göz önünde bulundurularak bu davanın sonucunun beklenmesine gerek olup olmadığı hakkında bir karar verilmeden yargılamaya devamla yazılı şekilde tazyik hapsi kararı verilmesi hatalı bulunmuştur. (3)

(1) YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2020/453 Karar Numarası: 2020/1402 Karar Tarihi: 18.02.2020

(2) YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2020/446 Karar Numarası: 2020/1404 Karar Tarihi: 18.02.2020

(3) YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2019/12613 Karar Numarası: 2019/17054 Karar Tarihi: 26.11.2019

(4) YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2019/11089 Karar Numarası: 2019/14008 Karar Tarihi: 03.10.2019