Çocuğun Velayeti Nasıl Alınır?
Boşanma kararı alan eşlerin en önemli problemlerinden biri, çocuğun velayetinin kimde kalacağıdır.
Boşanma davalarında bazı durumlarda diğer eşin çocuğa iyi bakamayacağı inancıyla velayeti almak istemekte iken bazı durumlarda da sadece karşı tarafa zarar vermek, boşanmayı zorlaştırmak, velayeti bir hesaplaşma aracı yapmak için talep ettikleri görülmektedir.
Bu yazımızda Türk Medeni Kanunu açısından çocuğun velayetinin kime verileceği belirlenirken hangi şartlara özellikle dikkat edildiği konusunu anlatmaya çalışacağım.
Velayet Anneye mi Verilir?
Velayet konusunda, hakimin karar verirken dikkat edeceği konulardan ilki ve en önemlisi çocuğun yaşıdır.
Çünkü henüz anne bakım ve şefkatine muhtaç olan bir çocuğun anneden alınarak babaya verilmesi çocuğun sağlığı ve kişisel gelişimi açısından çocuğa büyük zararlar verebilir.
Türk hukuku uygulaması açısından 3 yaşına kadar çocuğun velayeti anneye verilir.
3 yaşına kadar olan çocuğun anne bakımına en çok ihtiyaç duyduğu dönemlerin bu yaşlar arası olduğu bilimsel olarak kabul edilen bir durumdur.
Bu yaşa kadar olan bir çocuğun velayetinin anneye değil babaya verilmesi çok zordur. Sadece çocuğun yaşamının tehlikeye gireceğini düşündürecek olayların varlığı halinde çocuğun velayeti anneye değil babaya bırakılabilir.
3 yaşına kadarki çocuğun velayetine karar verilirken annenin işinin, evinin, kazandığı miktarın ve hatta yaşam tarzının herhangi bir önemi yoktur.
Velayet Ne Zaman Babaya Verilir?
Çocuğun yaşının 3 ila 7 arasında olması halinde, çocuğun annenin bakım ve şefkatine daha az bağımlı olduğu görülmektedir. Bu yaş aralığındaki çocukların uyku ihtiyaçları daha azdır, konuşabilmeleri sayesinde isteklerini iletmeleri mümkündür. Tuvalet ihtiyaçlarını bir başkasının yardımıyla giderebilirler. Yemeklerini kendi başlarına yiyebilirler.
Ancak 3-7 yaş dönemindeki bir çocuğun anneden alınarak babaya verilmesi de yine istisnadır.
- Çocuğun velayetinin anneye değil babaya bırakılması için örneğin, annenin çocuğun sağlığına zarar vermesi,
- çocuğa bakmaktan aciz olması,
- annenin sağlığının kötü durumda olması gibi sebeplerin varlığı gerekir.
Burada hakim annelik veya babalık duygularının tatmininden öte çocuğun menfaatlerini üstün tutarak bir karar verir. Çocuğun menfaati ve geleceği bu duyguların tatmininden çok daha önemlidir.
Okul Çağı Çocuklarında Velayet Kime Verilir?
6- 12 yaş okul çağında olan çocukların velayetinin belirlenmesinde yaş yine önemlidir, ancak burada tarafların çocuğa sunacakları maddi imkanlar da önem arz etmeye başlar.
Çocuğa daha iyi bir eğitim ve gelecek sağlayabilecek eş velayet konusunda bir adım öne geçmiş olur.
Bu dönemdeki çocuğun velayeti hakkında karar verilmeden önce, mahkeme, bünyesindeki sosyal hizmet uzmanlarını görevlendirerek her iki eşle birlikte çocuk hakkında rapor hazırlatır.
Bu rapor mahkemeyi bağlamasa da hakimlerin bu rapor doğrultusunda karar verdikleri görülmektedir.
Velayet Konusunda Çocuğa Sorulur mu?
Ülkemizin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre, 12 yaşını tamamlamış çocukların velayeti hakkında karar verilmesinden önce, mahkemenin bu çocukları dinlemesi gerektiği kabul edilmiştir.
Bu yaşlardaki çocuklar kendilerini rahatlıkla ifade edebilir, yanında kalmak istedikleri, velayetinin bırakılacağı ebeveyn hakkında fikir belirtebilirler.
Bununla birlikte, mahkeme çocuğun isteği ile de bağlı değildir. Bu istek aksine de karar verilebilir, ancak bunun gerekçesinin uygun şekilde belirtilmiş olması şarttır.
Baba Çocuğunu Nasıl Görür?
Mahkeme, çocuğun velayetinin kimde kalacağını tayin ederken, velayeti almayan taraf ile çocuk arasında da bir kişisel ilişki kurar.
Burada amaç, velayeti almayan tarafın annelik – babalık duygularının tatmin edilmesidir.
Örneğin iki haftada bir, hafta sonları belirli saatler arasında, çocuk belirli bir yaşa ulaşmış ise ayın belirli günlerinde yatılı olarak, dini bayramların bir bölümünde, sömestr tatilinin bir bölümünde, yaz tatilinin bir bölümünde, yılbaşında, anneler gününde, babalar gününde, doğum günlerinde vs. olmak üzere belirli dönemlerde velayeti almayan taraf ile çocuk arasında kişisel ilişki sağlanması analık-babalık duygularının tatmini açısından gereklidir.
Velayet Değişikliği Yapılabilir mi?
Velayet konusunda, velayeti alan eşin çocuğu diğer eşe göstermekten kaçınması en çok karşılaşılan problemlerden biridir.
Burada yapılması gereken, kişisel ilişki sürelerinde çocuğu icra dairesi vasıtasıyla almaktır.
Çocuğunu görmek isteyen taraf, elinde bulunan mahkeme kararı ile icra dairesine başvuracak ve çocuğun görüşme günlerinde kendisine verilmesini talep eder.
Buna rağmen çocuğun gösterilmemesi halinde dava açılarak velayetin değiştirilmesi istenebilir.
